FECHAS 24 outubro 2014 – 25 xaneiro 2015
Lugar Salas de
exposición do primeiro andar
Horario Martes a sábados (festivos incluídos) de
11.00 a 14.30 e de 17.00 a 21.00
Domingos, de 11.00 a 14.30
Pechado
os luns
Comisario Juan Canela
Produción MARCO, Museo de Arte
Contemporánea de Vigo
L.M.A.
A partir do 24 de outubro preséntase nas salas do
primeiro andar do MARCO de Vigo unha nova proposta de produción propia, coa exposición
individual de IGNACIO URIARTE: un proxecto comisariado por Juan Canela, que
reúne unha selección de obras producidas nos últimos anos (2008-2014). Nado e
criado en Krefeld, Alemaña (1972), Ignacio Uriarte seguiu estudos en
Administración de Empresas, o que lle leovu a traballar en distintas empresas en
Alemaña, España e México. A partir do ano 2003 inicia a súa traxectoria
artística, dedicándose ao que denomina ‘arte de oficina’.
O traballo de Uriarte toma como punto de partida a
súa anterior ocupación na oficina dunha gran multinacional, para circundar
cuestións relativas á rutina laboral. Cunha estética minimalista e conceptual,
desenvolve unha práctica meticulosa, incisiva e ás veces obsesiva, na cal as
palabras ou o narrativo son convidados estraños, e o performativo en cambio é
protagonista a través de actores como o xesto, o material utilizado, a
distancia, a repetición ou o tempo.
Uns e ceros toma o seu título da obra do mesmo nome: unha serie
de follas A4 sobre as cales uns e ceros se escriben de xeito aleatorio con
diferentes modelos de máquina de escribir, intentando emular a linguaxe dixital.
Para a produción desta obra, Uriarte contou coa colaboración de Colección
Sirvent, que reúne uns 3.500 modelos históricos, das que aproximadamente 160 foron
seleccionadas e utilizadas polo artista en función das súas características
técnicas, tintas e tipografías.
A
partir desta peza articúlase un diálogo co resto de obras en exposición, que emerxen unha vez máis dende a rutina
laboral, poñendo a énfase no ámbito do traballo cultural e o impacto do dixital
en todo iso. Nunha referencia directa espazo-temporal, a mostra de Vigo péchase
coa obra en vídeo Rolling Credits
(2014), que presenta, dun xeito similar aos títulos de crédito cinematográficos,
a estrutura laboral do MARCO dende a súa creación a finais de 2002.
Utilizando formatos que mesturan o analóxico co
dixital e unha linguaxe binaria —blanco y negro, luz y
sombra, positivo y negativo—, este conxunto de obras conforma unha exposición
que, en palabras do comisario, ‘destila
un aire un tanto nostálxico, un intento de resistencia ao inevitable’.
“O traballo de Ignacio Uriarte toma como punto de
partida a súa anterior ocupación na oficina dunha gran multinacional, para
circundar cuestións relativas á rutina laboral. Cunha estética minimalista e
conceptual, Uriarte consolidou xa un amplo corpo de obra mediante unha práctica
meticulosa, incisiva e ás veces obsesiva, na cal as palabras ou o narrativo son
convidados estraños, e o performativo en cambio é protagonista. O xesto, o
material utilizado, a distancia, a repetición ou o tempo son os actores a
través dos cales se revela o valor de momentos aparentemente anódinos. Á vez,
baseándose nas mesmas dinámicas de traballo e utilizando os mesmos materiais
que cando traballaba de nove a cinco, Uriarte traza un interesante
desprazamento entre dúas das esferas do novo traballador cognitivo do s. xxi (museo e oficina), formulando
—mediante o simple feito de facer o mesmo nun lugar diferente— cuestións
relativas ao papel do traballador cultural neste novo paradigma.
Uns e ceros toma o seu título da obra do mesmo nome: unha serie
de follas A4 sobre as cales uns e ceros se escriben de xeito aleatorio con
diferentes modelos de máquina de escribir, intentando emular a linguaxe dixital
a través dun balbucido indescifrable. A partir de aquí, articúlase un diálogo
con outras pezas que emerxen unha vez máis dende a rutina laboral, poñendo a
énfase no ámbito do traballo cultural e o impacto do dixital en todo iso. As
obras, que utilizan en moitos casos formatos e técnicas que mesturan o
analóxico co dixital e unha linguaxe estética binaria —branco e negro, luz e
sombra, positivo e negativo—, conforman unha exposición que destila un aire un
tanto nostálxico, un intento de resistencia ao inevitable.
Dous traballos funcionan como eixes espazo-temporais:
na escaleira recíbenos Acht Stunden
zählen (Contar 8 horas) (2014), unha peza de audio realizada en
Berlín na cal escoitamos unha voz monótona contando en alemán utilizando as
sílabas como unidade de tempo. A peza non só fai referencia ao espazo de tempo
representado por un día de traballo típico e o propio horario de apertura
diaria do museo, senón que tamén reflicte a conexión entre o tempo como unha
categoría abstracta e a linguaxe como unha forma de estruturalo e definilo. Ao
final do percorrido, Rolling
Credits (2014) presenta mediante un formato similar aos créditos
dunha película, a estrutura laboral do MARCO na súa totalidade dende o seu
nacemento. Incluíndo a todos os empregados de todos os departamentos e a todos
os niveis xerárquicos, enmarca espacialmente o proxecto, ofrecendo unha especie
de instantánea da historia do museo.
Tempo (8 horas laborables) e espazo (o museo) de
traballo dannos os parámetros a partir dos cales se acomodan o resto de pezas.
Sobre o muro do vestíbulo de entrada aparece Arabic Numerals (2011), unha animación realizada a
partir dunha secuencia fotográfica que representa escultoricamente o habitual
método de contar en números arábigos. A imaxe amosa tres díxitos que ascenden
en forma de montóns de fotografías acumuladas ata o número nove, para volver de
golpe ao cero orixinal, incidindo na relación do tempo coa súa enumeración, e
establecendo un diálogo co audio da escaleira de entrada. Se alí cada sílaba
equivalía a un segundo, aquí 1.000 números equivalen a 10 minutos, o que
converte o vídeo nun reloxo decimal.
Xa nas salas, Uns
e ceros como apuntabamos reflexiona sobre a relación do home coa
máquina na era dixital. Cada un dos debuxos realizouse cun modelo de máquina de
escribir diferente, cunhas particularidades propias: tipoloxía e tamaño,
desgaste da cinta, distancia interlineal... En conxunto unha vibración en
escala de grises emerxe, aspirando a desvelar unha versión da
"matrix" de forma analóxica. Corenta anos despois de que Deleuze e
Guattari desenvolvesen o seu concepto de máquina —entendéndoa non só como
dispositivo técnico e aparato, senón como construción e concatenación social—,
a transformación desta e do escenario colectivo mudou completamente, devindo
cada vez máis inmaterial e telemático. Pero, como afirma Gerald Raunig, alén
das condicións tecnolóxicas e técnico-comunicativas, o material fundamental que
manexan as máquinas abstractas hoxe é a produción de saber e o traballo
cognitivo. Se a difusión da cooperación, da relación e do intercambio é o
imperativo que estrutura a produción post-fordista, o virtuosismo do saber
abstracto é a súa materia prima.
Daquela, como se restablecen as relacións neste
escenario? Onde queda o corpo e a súa relación coa máquina? Como se adaptan os
devanditos axentes ao novo paradigma laboral?
Ao redor deste tipo de cuestións, Period (2014) fai referencia
ao punto final na escritura, ordenando 224 imaxes ampliadas da marca deixada
polo punto de distintas máquinas de escribir polo anverso e o reverso do papel.
Period desenvolve unha
linguaxe binaria, reflexionando sobre o propio proceso fotográfico analóxico
(positivo-negativo); na mesma liña, Binary
(2011) consta dunha serie de fotogramas, presentados coma se fosen o resultado
dalgún tipo de experimento. Neles, unha serie de clips son sometidos a un
crecemento binario (2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256, 512, 1024) — valores
numéricos que nos recordan ás medidas utilizadas na memoria do ordenador.
Acumulándose sobre o fondo negro, aumentan ata crear un estraño amálgama
metálico, facendo alusión ao ordenador persoal: un clip é o ordenador máis
primitivo, serve para ordenar/computar información, e á vez é unha
reminiscencia de certos elementos físicos do ámbito da oficina a piques de
desaparecer. En Upper and Downer
(2014) a máquina de escribir volve funcionar, para teclear rapidamente símbolos
de porcentaxe negros e vermellos mentres xira manualmente a perilla do rolo. As
liñas negras soben, mentres as liñas vermellas baixan, replicando unha
asignación de cores bastante común no mundo da contabilidade. A aparencia
orgánica das liñas pode remitirnos á representación de curvas de valores,
logradas neste caso de forma manual e arbitraria.
Outras obras, sen perder de vista esa relación do
dixital co analóxico, apuntan directamente ás ferramentas, materiais e
dinámicas do traballo na oficina e o seu contorno. Neste sentido, Four Geometry Sets (2011) é
unha serie de 72 fotografías de composicións realizadas con sets de xeometría.
As figuras resultantes poderían ser símbolos ou letras dun código, por exemplo
dun alfabeto da Bauhaus. Búscase o valor intrínseco da forma xeométrica
reflectindo, concatenando, aliñando ou xustapoñendo, para a continuación xogar
con ela. Aínda que estas xeometrías abstractas poidan percibirse como un
exercicio puramente formal, se consideramos a función orixinal das regras (a
medición do espazo sobre papel), o seu contexto (o traballo de escritorio) e o
seu valor simbólico (regraxe e precisión), as composicións adquiren novos
significados que se haberán de entender como resposta ao ámbito do que
proveñen. Na mesma sala, Fluctuating
Folds (2012) toma como punto de partida o acto de dobrar unha folla
antes de metela nun sobre. A habitual regra de terzos modifícase lixeiramente,
permitindo unha flutuación da traxectoria de pregos positivos e negativos, e
establecendo un xogo de luz e sombras entre xeométrico e orgánico. Mediante a
repetición metódica e repetitiva do exercicio, a rutina revélase lexible, e un
movemento en principio simple convértese nun acto escultórico despregado
directamente sobre o muro. En Rotation
1 (2011) unha liña horizontal imaxinaria separa a parede en áreas
cálidas e frías. 15 paneis de madeira en tamaño A3 —que simulan ser papel—
realizan unha rotación ascendente arredor da súa esquina superior esquerda e a
súa esquina inferior dereita, co obxectivo de cruzar a liña imaxinaria e
cambiar dun ton cálido a un frío. No chan orbita Ringbinder Circle
(2014), unha instalación circular realizada a base de 128 arquivadores que
ensaian unha busca do lúdico en relación a sistemas de ordenamento, pero mantén
unha nova orde sistemática.
Na galería, dúas series enfrontadas cuestionan o
vínculo entre cantidade, esforzo, materia e resultado. A un lado, Linealstrichstrukturverlauf
(2012) amosa 33 debuxos nos cales un rotulador permanente traza liñas de tinta
negra entrecruzadas nunha rede de cables, que aumenta progresivamente ata que
só quedan un puñado de puntos de marfil, completamente superados polo negro.
Aquí, mediante un exercicio de xesto sinxelo e común, a máis cantidade de
traballo maior superficie cuberta. Na parede de en fronte, 44 Labyrinths (2013) mostra
once impresións sobre lenzo de labirintos realizados a base de Microsoft
Excell. Trazar a liña en Excel é un proceso manual que se rexe por regras
básicas predeterminadas, e neste caso, a liña serpea crecendo cada vez máis ao
longo, pero o espazo proporcional ocupado polo negro permanece igual. É dicir,
máis traballo non significa máis resultado. Acompañando a estas dúas series, Semicircular Gradation (2014)
é un debuxo realizado con lapis de quince durezas distintas (de 6h a 8b) que
simula un gráfico de porcentaxes semicircular que avanza gradualmente en tons.
En cada sector do gráfico prodúcese o mesmo esforzo, pero a superficie crece en
escuridade progresivamente.
Na seguinte sala, unha serie de traballos que xiran
en torno ao manual, dialogan no espazo co azul como protagonista. A cor azul,
identificable historicamente coa clase traballadora, insiste no desprazamento
acontecido nos últimos anos do industrial ao cognitivo como motor económico. Blue Collars (2008) son 32
debuxos que toman forma espremendo un cartucho de tinta azul completamente
sobre o papel, para despois balancealo facendo que a tinta flúa nunha forma
ovalada, como de colo aberto. Tanto cor como forma fan referencia á etimoloxía
do termo: "blue collar" comezou a utilizarse durante a revolución
industrial en EUA para designar o obreiro ou traballador manual. En Sequential Inclination 1 e 2
(2012) apreciamos o movemento do trazo dun modo máis abstracto, a través dunha
xeometría vertical realizada a base de bolígrafo azul e lapis. O movemento
direccional do trazo nun e outro conforma, como noutros traballos de Uriarte,
un espazo orgánico malia a rixidez das formas. E na mesma liña, Blue Ribbon (2012) é unha
animación de dúas canles na cal as cuadrículas dunha fila nunha folla de papel vanse
enchendo con cor azul —verticalmente nun e horizontalmente noutro—, creando un
fluxo constante e repetitivo que suscita certa sensación de infinito
—evidenciando á vez un tempo de traballo que nunca remata malia o movemento
constante. Uriarte desempeña a mesma actividade agora no museo que antes na
oficina. Están tan afastados o sector cultural e o sector servizos como ás
veces nos gustaría pensar? Ou ambos os dous son pezas ben engraxadas dun mesmo
sistema, e o desprazamento entre ambos os dous revela, precisamente, que todo
segue a funcionar sen pausa?”
Juan Canela Comisario da exposición
Ignacio Uriarte nace en 1972 en Krefeld, Alemaña, e críase alí. De 1992 a 1995
estuda Administración de Empresas en Madrid e Mannheim e traballa a partir de
entón para empresas como Siemens, Canon, Interlub e Agilent Technologies en
Alemaña, España e México. Tamén estuda artes audiovisuais en Guadalaxara,
México (1998 a 2001) e deixa o seu último traballo ‘serio’ en novembro de 2003,
dedicándose dende ese momento ao que chama ‘arte de oficina’. De 2004 a 2006 é
artista residente en Hangar, Barcelona. Dende 2007 vive e traballa en Berlín.
